PSİKOLOJİ RUH SAĞLIĞI ÜNİTESİ

RUH SAĞLIĞI

     Kişinin denge durumunda dengesizlik durumuna geçmesi sonucu bireyin normal davranışları bırakıp anormal diye nitelenecek davranışları sergilemesi sonucunda psikolojik yapısı yani ruh sağlığı bozulur. Günlük hayatta ruh sağlığını bozan birçok faktör vardır.

Bunlar;

A)ENGELLENME: Bireyin iç ve dış dünyasından kaynaklanan nedenlerle, amaca yönelik davranışların durdurulmasıdır. İkiye ayrılır

1.İçsel Engellenme: Bireyden kaynaklanan nedenlerle gerçekleşen engellenmedir. 2 çeşidi vardır.

a.Biyolojik (Bedensel) Engellenme: Bireyin bedensel yapısından kaynaklanan engellenmedir.

-Ayağı sakat olan birinin arkadaşlarıyla top oynayamaması

b.Psikolojik Engellenme: Bireyin psikolojik yapısından kaynaklanan engellenmedir.

-Sınavda aşırı kaygılanan bir bireyin sorulara cevap verememesi

2.Dışsal Engellenme: Çevresel nedenlerden kaynaklanan engellenmedir. 2’ye ayrılır

a.Fiziksel Engellenme: Çevresel koşullardan kaynaklanan engellenmedir.

-Yağmur yağdığı için pikniğe gidememe

b.Toplumsal Engellenme: Sosyal açıdan kaynaklanan engellenmedir.

-Ailesinin maddi durumu yüzünden üniversiteyi kazanan bir bireyin üniversiteye gidememesi  

B.STRES

C.HAYAL KIRIKLIĞI

     Bireyin gerçekleştirmeyi aşırı derecede istediği bir amacın gerçekleşmemesi durumunda psikolojik yapısında oluşan sarsıntıdır.

D.ÇATIŞMA

1-YAKLAŞMA YAKLAŞMA

2-YAKLAŞMA KAÇINMA

3-KAÇINMA KAÇINMA

DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI

1)DUYGUDURUM (DUYGULANIM) BOZUKLUKLARI

a.Çökkünlük (Depresyon): Bu hastalar karamsardır, isteksizdir, güçsüzdür, umutsuz ve mutsuzdur. Eskiden dikkatini çekene veya hoşuna giden şeyler artık ilgisini çekmez. Depresyondaki bir birey aşırı kilo alabilir veya verebilir, uyku bozukluğu yaşar, kendilerini halsiz hissederler ve enerjileri azdır.

b.Taşkınlık(Mani): Bu hastalar taşkınlık derecesinde bir duygu durumu yaşarlar. Enerjileri çok fazladır. Fazla enerji bazen saldırganlık derecesine gelebilir.

c.Manik – Depresif: Birbirine zıt iki duygu halinin ritmik olarak ortaya çıktığı hastalıktır.

Manik Dönemde =  Kendine güvende aşırı artış

                                Uyku ihtiyacında azalma

                                Dikkat dağınıklığı

                                Fiziksel ve zihinsel aktivite de artış görülür

Depresif Dönemde = Umutsuzluk ve keder

                                   Kararsızlık

                                   Çevreye ilgisizlik

                                   İçe kapanıklık

                                   İntihar eğilimi gibi belirtiler görülür

2)PSİKOSOMATİK BOZUKLUKLAR

     Fizyolojik (Bedensel) hiçbir nedeni olmadığı halde yalnızca psikolojik nedenlerle ortaya çıkan fiziksel nitelikteki bozukluklardır. Kişi gerçekten tıbbi yönden kendini hasta hisseder fakat hasta olmasının nedeni tıbbı değil, psikolojiktir. 4 türü mevcuttur

a.Somatizasyon Bozukluğu: Bunlar yaygın ağrıyı, mide-bağırsak sistemi ve sinir sistemi ile ilgili şikayetleri ve cinsel şikayetleri içerir.

b.Konversiyon Reaksiyonu: Belli organlarda oluşan işlevsel yetersizlikleri içerir. Körlük, sağırlık vb

c.Hipokondri (Hastalık Hastalığı): Hiçbir neden yokken kişinin kendini sürekli hasta hissetmesi. Daha çok ilgi çekmek amacıyla sürekli doktora giderler. Yaşlılarda sıkça görülür.

d.Dismorfik Bozukluk(Beden Biçimine Takıntılı Bozukluk): Kişinin görünüşüyle ilgili yüksek kaygı duyması. Gerçekte kişinin görünüşüyle ilgili kusur aslında hayalidir veya çok küçük bir kusuru birey haddinden fazla abartıyordur.

3)KAYGI BOZUKLUKLARI

a.Yaygın Kaygı Bozukluğu: Her gün bir çok olay ve durum karşısında yüksek kaygı duyma

b.Panik Atak: Herhangi bir olay anında yaşanabileceği gibi olay olmadan da yaşanabilir. Kişinin aşırı korku veya kaygı durumunda telaşlı, saldırgan vb davranışlarda bulunmasıdır.

     Genellikle 18-25 yaş arasında ilk kez ortaya çıkar. Hastalık 30-40’lı yaşlara gelindiğinde ciddi bir biçimde kendini gösterir.

     Panik atak yaşayan bir birey de bu süreç bazen 5 dakika sürebileceği gibi 45 dakikada sürebilir. Panik atak geçiren bireyde aşırı kalp çarpması, soğuk terler akması, nefes darlığı, vücutta titreme vb belirtiler görülebilir.

c.Fobi: Bir şeye karşı duyulan korkunun, bireyin gündelik yaşamını olumsuz yönde etkilemesi durumudur. Korkunun mantıklı bir temeli yoktur.

     En yaygın fobi çeşitleri Agorafobi (kalabalık korkusu), Akrofobi (yükseklik korkusu), Anokrofobi (örümcek korkusu) ve Klostrofobidir. (kapalı alan korkusu)

d.Obsesif – Kompülsif Bozukluk: Zihinimizi sürekli meşgul eden anlamsız, saçma düşüncelere obsesyon (saplantı), bunları eyleme dönüştürmeye de kompülsiyon (zorlantı) denir.

Örneğin elini sürekli kirli hisseden bir kadının sürekli elini yıkaması.

4)CİNSEL BOZUKLUKLAR

     Cinsel işlevin olağan fiziksel tepkilerinin kalıcı ve tekrarlayıcı bir şekilde bozulmasını içerir. Cinsel istekte azalma, uyarılma bozukluğu, cinsel gerilimin boşaltılmasında bozukluk ve cinsel ağrı bozukluklarını içerir.

5)UYKU BOZUKLUKLARI

Uykunun nitelik ve niceliğindeki (yani zamanı ve kalitesindeki) bozuklukları içerir.

a.İmsomnia: Uykuya dalmakta ve uykuyu sürdürmekte güçlük çekmek

b.Hipersomnia: Aşırı derecede uyumaktır.

c.Uyku Apnesi: Uykuda solunum bozukluğu yaşamaktır. Kendini horlama biçiminde gösterir.

d.Uyurgezerlik: Uykuda dolaşmaktır. Uyurgezerler dolaştığı anda uyku durumunda olduklarının farkında değillerdir.

6)KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

     Birey çevresindeki olaylara veya yaşam koşullarına sağlıklı tepkiler veremediği zaman kişilik bozuklukları ortaya çıkar.

     Tespit edilmiş pek çok kişilik bozukluğu vardır. 3 kategori altında toplanabilir.

Grup A: Garip ya da aykırı davranışlar

Grup B:  Dramatik, duygusal veya düzensiz tavırlar

Grup C: Endişe ya da korku dolu tavırlar

GRUP A

1)Şizoid Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler içe dönük, toplumdan soyutlanmış, yalnız, duygusal olarak soğuk ve mesafeli kişilerdir. Çoğunlukla kendi duygu ve düşünceleri içine gömülürler ve başkaları ile yakınlaşmaktan çekinirler

2)Paranoid Kişilik Bozukluğu: Kişi başka insanların davranışlarını tehdit edici veya aşağılayıcı olarak görür. Bu insanlar çevrelerine karşı güvensiz, affetmeyen, öfke dolu ya da agresif  kişilerdir çünkü çevrelerindeki insanları sadakatsiz, vefasız, hor gören ya da yalancı olarak algılarlar. 

3)Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler alışılmışın dışında giyinir, konuşur ve davranırlar. Başkalarıyla ilişki kurmakta zorlanırlar ve sosyal toplantılarda aşırı rahatsızlık yaşarlar. Konuşma sırasında anlamsız tepki verebilir, hiç tepki vermeyebilir veya kendi kendilerine konuşabilirler. Geleceği gördüklerini yada başka insanların zihinlerini okuduklarını iddia ederek gizli güçleri olduklarına inanırlar.

GRUP B

1)Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Bu insanlar sosyal kuralları umursamaz, değişken, sorumsuz ve duyarsızdırlar. Kanunları çiğnerler, saldırgan tavır sergilerler ve başkalarının düşüncelerinin onlar için hiçbir anlamı yoktur.

2)Borderline Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler özel ilişkilerinde, davranışlarında ve duygularında aşırı derecede dengesizdirler. Ruh hallerinde ani iniş ve çıkışlar yaşanır. Kimliklerini belirlemekte güçlük yaşarlar ve dünyayı aşır uçta algılarlar. Yani herkes ya hep iyi ya da hep kötüdür. Borderline kişi bir insana karşı aşırı bağımlılık geliştirebilir fakat bu aşırı sevgi birden kendini nefrete de bırakabilir. Bu hastalığın en önemli özelliklerinden biri de terk edilme korkusudur.

3)Narsist Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler kendilerini aşırı derecede beğenirler ve kendilerinin çok önemli biri olduğu kanısındadırlar. Zihinlerinde sürekli limitsiz bir başarı, güç ve güzelliğe dair hayaller kurarlar. Bu kişiler genelde başka insanları kendi çıkarları için kullanırlar

4)Histerionik Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler her zaman ilginin merkezi olmaya çalışırlar ve bu uğurda rol yapmaya meyillidirler. En ufak sorunlar bile aşırı derecede dramatize ederler ve duygularında ani değişimler yaşarlar. İnsanlarla çok çabuk ilişki kurarlar fakat bu ilişkilerinde amaç kişinin ilgi ve sevgisini kazanmaktır.

GRUP C

1)Çekingen Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler genelde reddedilmeye karşı aşırı duyarlıdır ve kendisinden hoşlanacaklarından yüzde yüz emin olmadıkça başkaları ile ilişkiye girmekten çekinirler. Sosyal ortamlara girmekten çekinirler. Başkalarının gözünde küçük düşmekten, aptalca bir söz sarf etmekten, hata yapmaktan ve başkalarının önünde kızarıp ağlamaktan korkarlar.

2)Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler başka insanlara bağımlı hale gelerek kendileri adına karar vermelerini beklerler. Sürekli olarak birileri tarafından idare edilmek ve onaylanmak isterler. Yalnız kalmaktan korkarlar ve bir ilişkileri bittiğinde kahrolurlar.