YEDİ BİLGELER

Felsefe ile mitoloji arasında kalan dönemde bazı bilgelerden söz edilir. Normalde sayılarının yediden fazla olduğu bilinen bu bilgelerin kimi kaynaklara göre isimleri de değişiklik göstermektedir. Bu yedi bilgelerin isimlerini Diogenes Laertikos “Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri” adlı eserinde şu şekilde sıralar: Thales, Bias, Solon, Khilon, Pittakos, Periandros, Kleobulos.

     Felsefe tarihçilerinin birçoğu felsefeyi Thales ile başlatmış olsa da yedi bilgeler diye bilinen kişiler de felsefeye temel atma bakımından önemlidirler. Bu kişilerin yaptıkları felsefe olarak alınmaz çünkü söyledikleri şey daha çok bir öğüt niteliği taşırlar.

  

     Yedi Bilgeler’i İnceleyelim

BİAS

     İyonya Medeniyetindeki Priene sınırları içerisinde dünyaya gelmiştir. Prieneli Bias olarak düşünce tarihine gelmiştir. Babasının adı Teutamos’dur. (ya da bazı kaynaklara göre Teutamides). Kendisi çok iyi bir söylevciymiş. Ayrıca çok da keskin bir zekası olduğu söylenmektedir. Günümüz mesleğine Bias’ı uyarlarsa onun için hukukçu diyebiliriz. Priene’nin yasalarını Bias derlemiştir. Bias öldükten sonra Prieneliler “Tutameion” adında Bias için bir tapınak yapmışlardır.  

    

Bias’ın Priene Kuşatmasındaki Rolü

     Vakti zamanında Priene, Lidya Kralı Alyattes tarafından kuşatılır. Halk bu kuşatmaya karşı direnebildiği kadar direnir fakat yiyecek stokları artık tükenmeye başlar. Prieneliler kuşatmacılardan elçi isterler. Bias da iki tane eşeği elindeki sınırlı stoklarla karınları şişene kadar doyurur. Daha sonra bu eşekleri elçilerin geleceği güzergaha salar. Elçiler eşekleri görünce şehrin stoklarının hala çok olduğunu düşünürler. Elçileri dinleyen Kral Alyattes, Prienelilerin stoklarının çok olduğunu düşünmüş olacak ve kendi stoklarına güvenmemiş olacaklar ki kentin üzerindeki kuşatmayı kaldırırlar. İşte bu kuşatmanın kaldırılmasında Bias’ın eşekleri yedirme ve kuşatmacıları kandırma rolü çok önemlidir.

     Bias’dan Günümüze Kalan Sözlerin Bazıları

•          Çok dinle, yerinde konuş, ölçüyü kaçırma
•         İnsanların çoğu kötüdür
•          Çabuk konuşmaktan sakın, yanılırsın
•          Güzellikle al, zorlayarak değil
•          İşe yavaş giriş, başladıktan sonra sıkı sarıl
•          Yaptığını düşün
•          Bütün insanlar kötüdür
•         Gençliğinde eyleme, yaşlılığında erdeme bağlan
•          Aptal da kötü de olma

SOLON

     Yedi bilgeler listesinde ismi sabit olarak herkesçe kabul edilen Solon Atina’nın ilk şairidir. Solon tarihte daha çok yasalarıyla ün yapmış bir kişidir. Solon’un yaptığı reformların Atina’nın demokrasi kültürünün temelini attığı varsayılır. M.Ö. 640/635-559 yılları arasında yaşadığı varsayılır. Solon’un ailesi yoksul düşmüş bir soyludur. Babası Eksesentidas’tır.

   

      Arkhon(her yıl seçilen yargıç) olarak göreve geldiği sırada birçok reforma imza atmıştır.

·        Siyasi mahkumlar için af çıkarmış

·         Çiftçi borçları üzerindeki kısıtlamaları kaldırarak ticaretin canlanmasını sağlamıştır.

·         Asillerin etkisini azaltarak vatandaşlıkta dört sınıf belirlemiştir. Ayrıca insanların bu sınıfa girmelerini doğuşa değil, maddiyata bağladı.

·         Yürürlükteki para sisteminde değişiklik yaparak deflasyon yoluyla borçlarda % 30’luk düşüş sağladı. Borçlunun borcu karşılığı kendi bedenini rehine koyması esasına dayanan sisteme son verdi, bireylerin borçlarından dolayı tutuklanması uygulamasını kaldırdı.

·         Tüm yurttaşlara yöneticilerin kararlarına karşı bir üst makama başvurma ve dava açma hakkı tanıdı. Bu amaçla bir temyiz mercii olarak üyeleri her dava için yurttaşlar arasından kurayla belirlenen Hakemler Kurulu’nu (Heliaea) oluşturdu.

·         Ölülerin arkasından her yerde, dirilerin hakkında ise tapınak, mahkeme, agora ve şenliklerde kötü konuşulmasını yasakladı.

·         Borçlunun, borçlu olduğu kişiye ödeme yapmadığı zaman onun kölesi olduğunu öngören yasayı kaldırdı.

     Solon’dan Günümüze Kalan Sözlerin Bazıları

•          Hiçbir şeyde aşırı olma, ölçülü kal.
•          Çabuk dost edinme, edindiklerini de çabuk gözünden düşürme.
•        Yurttaşlarına, en hoşlarına gideni değil, en iyiyi söyle.
•         Hükmedilmeyi inceleyerek hükmetmeyi öğren.
•          Görünmeyenleri görünenlerden çıkar.
•          Keder doğuran hazdan kaç.
•          Yeminden çok karakter soyluluğuna güvenin.

Kleobulos’un Solon’a yazdığı mektubu

“Pekçok dostunuz var, onlardan herbirinin kendi evi var. Ama inanıyorum ki Solon demokratik bir yönetimi olan Lindos’da oturmak isteyecektir. Burası bir adadır ve burada yaşayanların Peisistratos’dan korkusu yoktur. Kısacası bütün dostlarınız, kim olursa olsun, ve siz buraya gelebilirsiniz.”

KHİLON/CHİLON

     Khilon’un doğum ve ölüm tarihleri tam olarak bilinememektedir. Damagetes’in oğludur. Khilon Spartanın soylularından değildir fakat Khilon’un soyundan gelenler daha sonra kraliyet mensuplarıyla evlenebilmişlerdir. Bu da Khilon’un toplumda ne kadar saygı gördüğünün bir ispatıdır.  

      Bilge Khilon’un kadınlara duyduğu saygının üst düzeyde olması şaşırtıcı değildir. Khilon’un eşini ve kızını el üstünde tutması, kadına değer vermeye yabancı olmayan Spartalı erkeklere yol gösteren standartlar oluşturmuştur.

     Khilon’dan Günümüze Kalan Sözlerin Bazıları

•         Bu sözlerin en önemlisi “Kendini Bil”’dir.
•          Tutkularını dizginle, ölçülü ol.
•          Kendinden yaşlıyı say.
•          Dostlarının iyi günlerine yavaş yavaş git, kötü günlerine koşa koşa.
•          Ölmüşleri öv.
•          Haksızlığa uğrarsan barış, hakarete uğrarsan öç al.
•          Kanunlara uy.
•          Spartalı Khilon'a eğitimlilerle eğitimsizler arasında ne fark vardır diye sorulduğunda: "İyi umut besleme bakımından." demiş.
•          Bir insana mutlu diyebilmek için onun ölümünü bekle.

PİTTAKOS

     İlk felsefe akımını başlatan yedi bilgeler arasındadır. 652-572 yılları arasında yaşadığı varsayılmaktadır. Midilli (Lesbos) adasının Mytilene kentinde dünyaya gelmiştir. Hyrradios’un oğludur.

     10 yıl tiranlık yaptıktan sonra kendi isteğiyle görevden alınmıştır. Tiranlığı boyunca daha çok savurganlığı önleyen yasalar çıkarmıştır. Ayrıca iç savaşı da sona erdirmiştir. Yönetimi elinde bulundurduğu sürece halk tarafından çok sevildi ve devleti düzene oturttu. Diogenes Laertinus’un bildirdiğine göre 52. Olimpiyat yılında hayatını kaybetmiştir. Mezar taşında “Ey Pittakos, seni doğuran ana, yurdun Lesbos, senin ölümüne ağlıyor, burda acılar çekerek toprağa gömdü seni” yazılıymış.

     Pittakos’dan Günümüze Kalan Sözlerin Bazıları

•          Başkasında hoş görmediğini kendin yapma.
•          Kazanç doymak bilmez, sana uyanı kazan.
•         Yapmak istediğini söyleme, başaramazsan gülerler.
•          Uygun zamanı kolla, ölçüyü göz önünde tut.
•          Bir kimseyi affeden onun üstüne yükselir, ondan öç alan onun haline düşer.
•          Bahtsızları ayıplama, çünkü tanrıların öfkesine uğramışlardır.

PERİANDROS

     M.Ö. 668/664 – 584 yılları arasında yaşamıştır. Korinthos’da dünyaya gelmiştir. Babası Kypselos’tan tiranlığı devralarak 40 yıl sürdürmüştür. Tiranlığı boyunca da birçok koloni kazanmış ve Korinthos’un ekonomisini güçlendirmiştir. Periandros askeri ve ekonomik açıdan ileri görüşlüydü. Artan nüfusun su ihtiyacını karşılamak için su kemerleri yaptırdı. Korinthos onun zamanında en refah zamanına ulaşmıştır. Tiranlığı ele aldığı ilk yıllarda felsefe, bilim ve sanat alanında yarışmalar düzenlemiştir. Fakat daha sonra Periandros’un yurttaş üzerindeki baskısı gittikçe artmıştır.

     Periandros mezarının yeri bilinmesin istiyordu. İki adamla anlaştı. “Gece yarısı falan tepeye çıkın, orada sırtı size dönük oturan bir adam göreceksiniz, onu hemen öldürün ve gömün. Sonra yolunuza dümdüz devam edin” dedi. Sonra iki adamla daha anlaştı. “Falanca tepede şu saatte iki adam göreceksiniz, onları hemen öldürün, gömün ve yolunuza devam edin” dedi. Böylece birinci ölü kendisi olacaktı, sonraki iki ölüde katilleri. Böylece ortada mezarını bilen hiç kimse kalmayacaktı. Ayrıca Peiandros’un karısını döverek öldürdüğü rivayeti de vardır.

     Periandros’dan Günümüze Kalan Sözlerin Bazıları

•          Bahtlılıkta ölçülü ol, bahtsızlıkta düşünceli.
•          Yemeğin taze, kanunların eski olsun.
•          Dostlarına karşı bahtlılıklarında nasılsan, bahtsızlıklarında da öyle kal.
•          Sessizlik en güzel şeydir.
•          Ana babana layık olduğunu göster.
•          Kazanç çirkin bir şeydir.

KLEOBULOS

     Rodos’un kıyı kentlerinden birisi olan Lindos’ta dünyaya gelmiştir. Euagoras’ın oğludur. Lindos’un hükümdarlığını yapmıştır ve hükümdarlığı sırasında herkesle iyi ilişkiler kurmuştur. Böylece çatışmaların önüne geçmiş ve barış ortamını sağlamıştır.

     Kleobulos döneminde yakışıklılığı ile ün yapmıştır. Kendisi Mısır’a felsefe eğitimi görmek için gitmiş ve geldiğinde de güzel bir kızla evlenmiş ve mutlu bir yaşam sürmüştür. Lindoslu Kleobulos’un bir diğer özelliği de bulmacalara çok düşkün olmasıdır. Tekerleme tarzında olan bu bulmacaları kendisi yazar ve cevaplarmış. Onlardan birisi şu şekildedir:

Ben 12 oğlun babasıyım,

Her birinin 30 kızı var, her bir kızın birbirinden çok farklı güzellikleri var;

Bazılarının teni bembeyaz, bazıları esmer, buğday tenli

Hem ölümsüzler, hem de her gün ölüyorlar.

Bu bulmacada Kleobulos’un kastettiği bir yıldır. Kleobulos aynı zamanda Midas’ın mezar kitabesinin yazarıdır.

Birçokları bu kitabenin Homer tarafından yazıldığını öne sürmüştür ancak bu imkansızdır çünkü Homer, Midas’tan çok önce yaşamıştır.

          Kleobulos eğitimi önem veren bir kişiydi. Dönemine göre aşırı ileri görüşlü olup kız ve erkek fark etmeksizin herkesin eğitilmesi gerektiğini dile getirmiştir. Meşhur Yunan şairi Kleobulina, Kleobulos’un kızıdır.

     Kleobulos’tan Günümüze Kalan Sözlerin Bazıları

•          Dinlemeyi sevmeli, gevezeliği değil.
•          Çocukları eğitmeli.
•          Zorla hiçbir şey yapmamalı.
•          Halka karşı olana düşman gözüyle bakmalı.
•          Yurttaşlara en iyi öğütleri vermeli.
•         Keyfin esiri değil, fatihi ol.

Görüldüğü gibi eski bilgelerin öğütlerinin ana teması genellikle ölçülü olma üzerine kurulmuştur. Ayrıca Thales'de bu yedi bilgeler içerisinde yer almaktadır.

Thales hakkında detaylı bilgi için Burada